Fanse 850 anos do Foro de Pontevedra, un documento medieval do ano 1169 que recoñece a vila do Lérez coma tal e que foi de fulcral relevancia para o seu desenvolvemento e florecemento.
Foi o inferno na terra para os máis de tres mil prisioneiros que pasaron polo campo de concentración ao longo de dous anos. O estabelecemento penal de Rianxo deixou pegada nos milleiros de presos políticos chegados desde diferentes puntos do Estado, mais tamén nos milleiros de veciños de Arousa que manifestaron a súa solidariedade cos detidos. Trátase, ao fin, doutro capítulo do terror franquista que fica por reparar. AQuí podes ver un avance do publicado no Sermos 349.
Estado, poder e estruturas políticas na Gallaecia. Séculos II A. C. - VIII D. C. é o libro que presentará esta quinta feira, 13 de xuño, Martín Fernández Calo. En palabras do arqueólogo Francisco Calo Lourido, “un magnífico ensaio con voación globalizadora, dunha madurez infrecuente nun investigador que está comezando a súa carreira científica”.
Un recipiente cerámico parcialmente conservado foi atopado por expertos nas escavacións da Cova de Eirós. A súa forma e decoración apuntan a un tipo concreto de cerámica neolítica empregada polas primeiras comunidades agrogandeiras e do que até o de agora non se atoparan mostras no norte peninsular.
Xosé Bermejo Martín, Xermán Parga Varela, Xosé Bouzón Sobral, Estanislao Fernández, Pedro Villoldo, Ricardo Rosales, Xosé Cajaraville, Baltasar Iglesias, Tomás Cue, Francisco Macías, Anxo González, Xoán Rivas, son os nomes dalgúns demócratas asasinados da comarca de Vigo nas xornadas que seguiron o 18 de xullo de 1936 polo oficial da Guarda Civil Francisco González Rodríguez.
Faro Villalbés foi un xornal quincenal e de ideario republicano. Publicouse en dúas etapas: a primeira entre o vinte e dous de xaneiro de 1932 e o trinta e un de decembro de 1934. O periódico foi sempre defensor da autonomía de Galiza, mais cunha clara estratexia de subordinación ao sector republicano liderado por Casares Quiroga. Publicábase en español con algunha colaboración en galego, case sempre de Carmiña Prieto Rouco, muller que animou moitas veladas teatrais e literarias en Vilalba e que tamén escrebeu en español, entre outras cousas poemas laudatorios de Franco e dos mariños do Baleares.
Hai 71 anos que unha contrapartida fascista asasinou en Lourenzá a Luís Trigo Chao, O Gardarríos, guerrilleiro antifascista e socialista, e a súa compañeira Antonia Díaz. Unha comisión popular volve organizar unha homenaxe á súa memoria o 22 de xuño, sábado, en Mondoñedo e Lourenzá.
Hai oitenta anos, falamos do primeiro de xuño de 1939, perdía a vida nun enfrontamento armado coas forzas represoras do franquismo no lugar de Menán en Ortigueira Modesto Vilar Insua, militante do Partido Galeguista, concelleiro nacionalista de Viveiro, loitador clandestino desde xullo de 1936 e un dos principais dirixentes das primeiras agrupacións guerrilleiras no norte galego.
O 30 e 31 de maio de 1901 a Garda Civil abría fogo nas rúas da Coruña contra as persoas que participaban nunha xornada de folga xeral. Ao longo dos dous días foron asasinados en diversos puntos da cidade sete homes e mulleres e pasaron pola cadea máis de 150. Os sucesos do maio sanguento de 1901 exemplifican o camiño das maiorías sociais para conquistar os seus dereitos. Eis un extracto da información publicada ao respecto no número 348 do semanario en papel Sermos Galiza.
Lidia Torres, estudante do instituto Marco do Camballón, en Vila de Cruces, nunca sentira falar de Benigno Andrade García, o Foucellas. Até que o Clube da Lingua do centro lle propuxo que preguntase na casa. Torres e outras 36 alumnas regresaron con 37 historias de vida, anécdotas de aire lendario e testemuños referidas ao paso do mítico guerrilleiro antifascista por esa comarca do interior galego.
O canal de Suez, ese suco de case douscentos quilómetros aberto no deserto para ligar o mar Mediterráneo ao mar Vermello e permitir as embarcacións iren da Europa á Asia sen teren que contornar a África polo cabo da Boa Esperanza, foi un proxecto iniciado polos faraóns, rematado no século XIX e ampliado no XX. Durante este tempo estivo varias veces fechado ao tránsito
O historiador Eliseo Fernández é o autor do último caderno monográfico A FONDO que acompaña o semanario en papel Sermos Galiza e que revela o activismo de Gonzalo Torrente Ballester na Falanxe. "Resulta complicado explicar como os anos chave da traxectoria vital dun personaxe do relevo de Torrente son hoxe practicamente ignorados", advirte na publicación. Conversamos con el sobre este traballo.
Hai corenta anos, o 20 de maio de 1979, milleiros de persoas convocadas pola Asemblea Nacional-Popular Galega marcharon sobre Xove para amosar o seu rexeitamento ao proxecto da central nuclear. A mobilización, apoiada polo conxunto do movemento nacional popular galego, representou un golpe decisivo ao proxecto de Fenosa.
Pasou á historia como A Beltranexa pero para nós será sempre a raíña que puidemos ter e nos roubou o malfado da historia.A excelente señora para os galegos e portugueses, a monxa tola para os cataláns e aragoneses, dona Xoana exemplifica nun tempo histórico a vontade do noso pobo de conformar unha Galiza arredada de Castela, achegada a Portugal e ligada ao espazo atlántico. Eis un extracto da información publicada ao respecto no número 345 de Sermos Galiza.
Foi un auténtico campo da morte. O antigo colexio de elite levantado polos xesuítas na desembocadura do Miño na segunda metade do século XIX rematará convertido a partir de 1937 nun campo de concentración onde serán fusilados máis de 171 presos políticos. A memoria do centro de reclusión de Camposancos segue á espera de reconciliarse co presente. Eis un extracto da peza, publicada no número 345 do semanario en papel Sermos Galiza.
Afirmaba a cotío que xa asasinara 99 e que só lle faltaba un para chegar os 100. Xaime González Núñez, para uns o “Bombas”, para outros “Xaime de Agroxoi”, membro das escuadras falanxistas da comarca de Sarria, escribiu algunhas das páxinas máis negras do terror fascista na Ribeira Sacra, Sarria ou o Caurel.
Signifícase por ser o único beato elaborado fóra do espazo peninsular. Realizado no escritorio do importante centro cultural operativo no mosteiro gascón de Saint Sever ao longo do século XII, afirma o Reino de Galiza como unha realidade diferenciada na área peninsular, ao tempo que obvia calquera referencia a León e Castela. Serviu a Picasso de inspiración para o Gernika. Eis un extracto da información, publicada no número 344 do semanario en papel Sermos Galiza.
Hai más dun século que aparellos mecánicos sucan os ceos de Galiza. A reconstruír esa travesía dedica os seus esforzos Xerardo Rodríguez Arias, autor dun volume de referencia centrado en Compostela e a piques de finalizar outro de ámbito nacional. E, como todo esforzo por coñecer a historia, del tamén se extraen leccións para o presente. Non é a menor o que cualifica de “absurdo total”: a ordenación aeroportuaria de Galiza.
A contribución da Alemaña nazi será decisiva no trunfo do fascismo español. O goberno de Hitler achegou axuda económica e militar ao franquismo ao tempo que aproveitou o conflito bélico para ensaiar o seu novo programa de guerra, que será aplicado durante a II Guerra Mundial. A presenza de Erich Andres e doutros fotógrafos nazis na Galiza explícase dentro dese operativo. Eis un extracto da reportaxe publicada no número 343 do semanario en papel Sermos Galiza.
Abonda con reparar na represión que seguiu a revolución galega da segunda metade do século XIV para caer na conta do alcance da mesma. O uso indiscriminado do terror contra a poboación botando man de tropas mercenarias francesas ou o exilio en Portugal e en Inglaterra de centos de galegos son exemplos significativos da dimensión desta revolta. Achegamos aquí a crónica dos exilios galegos do século XIV. Eis un extracto da peza, publicada no número 343 do semanario en papel Sermos Galiza.
Manuel María Mora Pita da Veiga é concelleiro do PP en Cambre, onde o partido de Feixoo votou na sesión plenaria de abril en contra de dedicar unha rúa a dous edís da Corporación democrática de 1936 que foron asasinados polos golpistas. O PP cualificou de “anécdota” estas mortes e cre que non teñen “méritos suficientes”. Vídeo no interior.
Justo Beramendi (Madrid, 1941), catedrático de Historia Contemporánea e especialista na historia das ideoloxías e dos nacionalismos, estabelece nesta conversa unha aproximación á primeira manifestación do denominado galeguismo político, o provincialismo, que nace entre 1840 e 1846 no seo do Partido Progresista. Faino cando se cumpren 173 anos daquel 26 de abril que deixou a semente dos Mártires de Carral.
O vínculo de Galiza coa Revolução dos Cravos é de longa data. Emocional e política, cada 25 de abril esa conexión celébrase por todo o país. Este ano, 45 aniversario, a Associaciom José Afonso (AJA) programa os seus actos en Compostela, a comezar por unha exposición de carteis na Fundación Eugenio Granell.
Como tres xornalistas soldados procedentes de Galiza relataron as guerras coloniais españolas no Rif ocupa a metade do novo libro do historiador Dionisio Pereira (A Coruña, 1953), Escritos africanos. Entre Galiza e o Rif. Unha ollada desde a periferia. A outra metade ocúpana estudos específicos sobre ese territorio actualmente marroquí, onde Pereira reside desde 2013.
O 20 de abril de 1949 un importante número de efectivos da Garda Civil toman ao asalto dúas vivendas que servían de puntos de apoio a membros da II Agrupación do Exército guerrilleiro de Galiza na localidade monfortina de Chavaga. A acción represiva do franquismo rematará coa morte dunha muller e cinco homes nunha actuación decisiva para o desmantelamento da oposición armada ao fascismo na Ribeira Sacra.
Un militante nacionalista máis a facer un memorando de dignidade. Outra paxina imperdíbel agochada polo silencio imposto aos derrotados e que debe ser escrita en letras de ouro para que a vitoria sexa algún día posíbel. A historia, ao fin, daquelas loitadores anónimas do partido de Castelao e de Bóveda que sementaron Galiza con fanegas de rebeldía.
José María “Chato” Galante, torturado nos últimos anos do franquismo, visitou Galiza na procura de tender pontes co movemento memorialístico galego e lograr que se sume á CeAQUA, a coordinadora estatal de apoio á querela arxentina contra os crimes do franquismo. Na visita estivo acompañado por Miguel Ángel Gómez, “Gus”, que acaba de lograr que a titular do xulgado 49 de Praza de Castilla, de Madrid, incoe dilixencias por “presuntos delitos de lesa humanidade” contra varios policías da ditadura, entre eles Antonio González Pacheco, “Billy el Niño”, que someteu a torturas a ambos. Eis un extracto da entrevista publicada no número 341 de Sermos Galiza.
A apertura dos campos de concentración da Pobra están directamente ligados á política represiva instaurada polo franquismo e particularmente ao avance do exército franquista ao sur do Ebro e á progresiva caída da fronte catalá, que obrigou á posta en funcionamento de novos centros de reclusión e á activación doutros que xa viñan funcionando desde 1937. Eis un extracto da peza, publicada no número 341 do semanario Sermos Galiza.
Aínda dá nome a unha rúa na Coruña. Resistente ao tempo, á aplicación da lexislación e á falta de vontade de gobernos dunha e doutra cor que non se atreven co fundador da igrexa de San Pedro de Mezonzo. Mais como denunciaba recentemente o activista, investigador da memoria e vítima do franquismo Manuel Monge non é un caso illado senón unha mostra de todo o que fica para construír unha sociedade merecente da consideración de democrática.
