O BNG quere que o Goberno do Estado interpoña unha demanda contra a familia Franco para reclamar a propiedade do Pazo de Meirás, en Sada. Así llo fai saber a portavoz nacionalista ao aínda presidente do Executivo, Pedro Sánchez, nunha carta.
Hai cen anos, falamos do 16 de febreiro de 1919, a Garda Civil abría fogo contra un grupo de persoas que protestaban na parroquia de Sofán, no concello de Carballo. A política do mauser volvía facerse presente na Galiza como sostén do réxime da I Restauración, provocando ducias de feridos e catro mulleres mortas que desde aquela serán para nós as mártires de Sofán. Carballo honra hoxe sábado ás 'Mártires de Sofán'.
Estaba Valcarce, o combativo crego das Encrobas, organizador de labregos e traballadores. Estaba Valcarce, o político nacionalista e de esquerda. Estaba Valcarce, orador inflamado. E logo estaba Valcarce o amigo. A esta última vertente dedican 16 artigos outras tantas autoras do libro Moncho Valcarce, un dos inesquecíbeis.
![O zapato inglés e o camelo branco [por Xoán Costa]](/asset/thumbnail%252C730%252C412%252Ccenter%252Ccenter/media/sermosgaliza/images/2019/02/15/2019021511382660792.png "O zapato inglés e o camelo branco [por Xoán Costa]")
A vida militante da moza Celsa Díaz Cabanela, nos 70 membro das Xuventudes Comunistas, confundíase coas continuas entradas e saídas nos calabozos. Encarcerada en 1974 e 1975, detida máis de sete veces, é a persoa escollida pola Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica da Coruña como Republicana de Honra 2019.
Só se mantiveron no trono durante un mes e medio pero representaban os intereses dunha Galiza que apostaba en seguir vivindo independente arredada da orbita castelá. A súa renuncia non implicou a fin da resistencia galega pero abriu a porta a un proceso político que remará coa incorporación subordinada do noso país ao reino de Castela. Eis un extracto da información publicada no número 334 de Sermos Galiza.
Un coitelo tipo Simancas, do conxunto arqueolóxico natural de Santomé e datado nos séculos IV-V, foi, en febreiro de 1999, a primeira Peza do Mes do Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense. Vinte anos e 200 pezas despois, o centro celebra esta actividade divulgativa e faino con outro material da mesma procedencia: unha placa de cinto ligada ao mundo Baixo Imperial da Meseta.
Foi un dos campos de concentración máis duros de Galiza. Os testemuños orais e escritos achegados polos propios reclusos ou pola veciñanza de Padrón coinciden en sinalar o rigor represivo deste centro de internamento onde a tortura e o maltrato eran unha práctica corrente. Ao fin, o inferno na terra para os máis de mil prisioneiros que pasaron polo estabelecemento ao longo de dous anos. Eis un extracto da peza publicada ao respecto no número 333 de Sermos Galiza.
O Ministerio de Xustiza dirixiuse esta semana a 15 concellos galegos para instalos a que cumpran coa Lei de Memoria Histórica e retiren dos seus rueiros “vestixios do franquismo”. Trátase da Coruña, Lourenzá, Quiroga, Ribadeo, Beariz, Carballiño, Melón, San Cristovo de Cea, Xunqueira de Ambía, Agolada, A Estrada, Tui, Campo Lameiro e O Porriño.
![Galegos na primeira volta ao mundo (1519-1522) [por Xoán Costa]](/asset/thumbnail%252C730%252C412%252Ccenter%252Ccenter/media/sermosgaliza/images/2019/02/08/2019020811115684170.png "Galegos na primeira volta ao mundo (1519-1522) [por Xoán Costa]")
Dentón, caruncho, cornecello, grao de corvo, dente de can, cornizó. Un fungo que lle medra ao centeo. Ademais, a semente da que derivou o LSD. E o núcleo de non poucos usos aplicados na industria farmacéutica. Protagonista dunha historia apenas coñecida, que incluíu a febre por recollelo e a especulación mercantil, o claviceps purpurea centra o novo proxecto documental de Illa Bufarda.
Catro palestras nas catro quintas feiras de febreiro servirán á asociación cultural Alexandre Bóveda e á AS-PG para reflexionar sobre o patrimonio e a memoria colectivos. De feito, así se denominan as xornadas que comezan este 7 de febreiro, ás 19.30 horas, no local da A.C. Alexandre Bóveda, na Coruña.
Pescudamos na revolta irmandiña nos territorios estremeiros do Bierzo da man de Javier Lago Mestre, licenciado en Historia Moderna pola Universidade de Salamanca, que vén de participar no ciclo de conferencias “Economia, História e Realidade Social” organizada pola Asociación Cultural O Facho da Coruña. Eis un extracto do texto, publicado no número 332 de Sermos Galiza.
Alfonso Tellado (Ferrol, 1949) é unha das testemuñas privilexiadas do devalo do sector naval na ría de Ferrol. Traballador da Bazán, posteriormente reconvertida en Izar e, agora, en Navantia, Tellado viviu en primeira persoa as negociacións das sucesivas reconversións ou, nos termos que el mesmo emprega, do desmantelamento dunha actividade estratéxica e vital para a comarca de Ferrolterra. Esta quinta feira, da man de Edicións Embora, presenta o libro Antes de perdermos a memoria, unha crónica persoal e colectiva das últimas décadas.
![A Cruz do matrimonio [por Xoán Costa]](/asset/thumbnail%252C730%252C412%252Ccenter%252Ccenter/media/sermosgaliza/images/2019/02/01/2019020112544718379.jpg "A Cruz do matrimonio [por Xoán Costa]")
En agosto de 1937, mentres Atila asolaba Galiza, 18 homes embarcaron no pesqueiro Novo Emden -13 metros de esolara- e fuxiron do Grove. Aquilo que aparentaba unha saída á costeira do bonito acabou nun extraordinario periplo. Recupérao o documental O Novo Emden. Unha vila desmemoriada á caza dos seus recordos, que se proxecta este 31 de xaneiro no Museo das Peregrinacións de Compostela.
![Galiza a calumniada [por Xoán Costa]](/asset/thumbnail%252C730%252C412%252Ccenter%252Ccenter/media/sermosgaliza/images/2019/01/25/2019012513044915771.png "Galiza a calumniada [por Xoán Costa]")
O estado de excepción de 1969, o oitavo que decretaba a ditadura e o primeiro que afectaba a todo o Estado, levouse por diante perto de cincuenta antifranquistas galegos. Uns padeceron cárcere, outros foron torturados en cuarteis e comisarías e tamén houbo quen foi desterrado a centos de quilómetros da súa residencia. Recuperamos cincuenta anos despois a memoria dos militantes nacionalistas represaliados. Eis un extracto da peza publicada no número 330 de Sermos Galiza.
Era filla do rei británico Edgberto de Wessex e casou co neto do rei galego Froila I. A súa relación enténdese no contexto da intensa axenda internacional despregada polas nosas clases dirixentes e a súa xinea explica a historia do espazo cristián peninsular na alta Idade Media e o papel reitor da oligarquía galega. Ao fin, unha princesa británica que vén botar luz sobre o Reino de Galiza. Eis un extracto da peza, publicada no número 330 de Sermos Galiza.
![Os galegos são nossos irmãos [por Xoán Costa]](/asset/thumbnail%252C730%252C412%252Ccenter%252Ccenter/media/sermosgaliza/images/2019/01/18/2019011811282089509.png "Os galegos são nossos irmãos [por Xoán Costa]")
![Selección galega de fútbol: a “impresión” perdida [por Xoán Costa]](/asset/thumbnail%252C730%252C412%252Ccenter%252Ccenter/media/sermosgaliza/images/2019/01/11/2019011111165169071.png "Selección galega de fútbol: a “impresión” perdida [por Xoán Costa]")
Francisco Martínez, Quico (Cabanas Raras, O Bierzo, 1925) é o único membro vivo da Federación de Guerrillas de Galiza e León. Entrevistamos o que foi dirixente guerrilleiro durante máis de cinco anos aproveitando a súa recente visita a Galiza, onde participou en diversos actos de restauración da memoria antifranquista.
![Un gafo elefantiásico [por Xoán Costa]](/asset/thumbnail%252C730%252C412%252Ccenter%252Ccenter/media/sermosgaliza/images/2019/01/04/2019010411242277332.png "Un gafo elefantiásico [por Xoán Costa]")
O 12 de xaneiro de 2019 Mondoñedo ergue un monólito en lembranza e homenaxe de Siervo González, Graciano Paz e Manuel Rodríguez. Os tres procedían do exercito dos máis, aqueles que enterraron en solo civil Leiras Pulpeiro, fixéronse xentes de ben naquelas milicias dos bos que construíron o soño republicano e morreron, como os mellores, asasinados polo fascismo.
A súa figura hoxe esvaecida contrasta coa envergadura da súa vida e obra dacabalo dos séculos XIX e XX. Pensador anarquista e emprendedor a prol da clase obreira, xornalista de idea e combate e organizador das forzas do traballo, Ricardo Mella morreu en 1925 na súa cidade natal, Vigo. A Guerra Civil acabou de eliminar a súa memoria. A esta situación arreponse a web www.ricardomellacea.info.
Hai 80 anos, os sublevados contra o lexítimo Goberno da II República -en concreto, un piquete de falanxistas e gardas civís- asasinaban os en Mondoñedo Siervo González Rivas, Graciano Paz Amieiro e Manuel Rodríguez Núñez. Unha iniciativa veciñal inaugurará o vindeiro 12 de xaneiro un monólito na súa lembranza e “de todas as vítimas do franquismo”.
De autor descoñecido e datado no século XIII, no mapa de Ebsfort apenas dedica un lugar subsidiario á Península Ibérica. Esa desatención contrasta co espazo dedicado a Galiza, designada na cartografía como Gallicia regio, isto é reino de Galiza, así como as dúas cidades máis importantes, Santiago de Compostela, asociada á súa grandiosa catedral, e Brigantia, ligado ao seu faro, enclave chave das relacións marítimas galego británicas. Eis un extracto da información publicada ao respeito no número 327 de Sermos Galiza.
Foi un dos militantes de referencia nos tempos iniciais do movemento nacionalista. Asinante do manifesto da asemblea de Lugo en 1918, directivo da Irmandade da Fala da Coruña, candidato a concelleiro na coalición republicano nacionalista en 1922, activista no tecido social da cidade, morreu asasinado polo franquismo en Fraga, Catalunya, a onde acudira a combater contra o fascismo.
O asasinato de Pardo de Cela en 1483 por orde dos Reis Católicos non representa a derrota definitiva da rebelión galega contra Castela. As súa fillas Beatriz e Constanza de Castro darán continuidade á loita do pai, non desmerecendo o valor e a perseveranza do seu predecesor. A primeira mantivo a lealdade á causa pola que morreu seu pai coas armas na man até 1487, morrendo a segunda en combate coas forzas castelás no castelo de Caldaloba en 1484. Eis un extracto da información publicada ao respeito no número 326 de Sermos Galiza.
A escola republicana era unha muller que quería cambiar as cousas, que sabía que o ensino era unha das mellores armas para acabar coa desigualdade. Por iso, o misóxino franquismo descargou sobre ela a súa ira. Baleirouna de coñecemento para enchela de crucifixos e desbotou das súas aulas a xente comprometida. A represión sobre a escola foi o maior dos castigos, pero hai leccións que é imposíbel borrar da historia. Eis un extracto da peza publicada no número 326 de Sermos Galiza.
Foron setenta e seis días e setenta e seis noites nos que o mar parou en Celeiro. Arredor de catrocentos mariñeiros, as tripulacións de máis de dezaoito embarcacións e un nacente sindicalismo que se abría paso fronte á hostilidade do poder e doutras organizacións de clase de máis tradición, puxeron en cuestión o modelo de relacións laborais do mar no Cantábrico galego.
Esta por facer a crónica do nacionalismo galego naquel Pereiro de Aguiar que fixo república. A organización da sección local do Partido Nacionalista Republicano de Ourense en Santa Cristina de Vilariño, a constitución das agrupacións do Partido Galeguista en Cobas e Triós, o maxisterio de Ben-Cho-Shey e Manuel Luís Acuña e tamén os asasinatos viles de Antonio Dopazo e Xoán Blanco Martínez.
![Pergamiño Vindel, unha cuestión de luces [por Xoán Costa]](/asset/thumbnail%252C730%252C412%252Ccenter%252Ccenter/media/sermosgaliza/images/2018/12/07/2018120711481249888.png "Pergamiño Vindel, unha cuestión de luces [por Xoán Costa]")
O 6 de decembro de 1383 era asasinado no Palacio Real de Lisboa Joam Fernandes de Andeiro, un dos máis grandes diplomáticos do século XIV europeo, grande estratega e político, ennobrecido co título de Conde de Ourem e que pasaría á historia como Conde de Andeiro, freguesía do concello de Cambre, onde nacera en 1320. O Concello resgatou esta quinta feira, día 6, a súa figura.
